Unia Europejska jest wspólnotą państw członkowskich. Jest to wspólnota ekonomiczna, gospodarcza, społeczna i prawna, zbudowana zarówno na fundamencie zasad kształtujących samą istotę wspólnoty, jak i państw członkowskich. Wartości te są najważniejszymi i najcenniejszymi dobrami określającymi istotę wspólnoty. Zarazem są one punktem odniesienia dla wszystkich działań wspólnoty we wszystkich sferach jej aktywności. Jest to zestaw z jednej strony celów rozwoju, z drugiej zaś – paradoksalnie – granic działań i efektów działań instytucji i organów Unii. Tworzą one pierwotne i poboczne cele Unii oraz ramy, w jakich następować powinna ich realizacja.
Członkostwo w UE jest warunkowane spełnieniem minimalnych kryteriów określonych w traktacie amsterdamskim, w szczególności akceptacją zasad demokracji liberalnej i rządów prawa. Zasady te stanowią podstawę funkcjonowania samej Unii i relacji między państwami członkowskimi oraz istotę porządków prawnych poszczególnych państw członkowskich. Państwa członkowskie nie mogą powoływać się na swoją suwerenność jako podstawę unikania czy uchylania się od ograniczeń – wynikających z wartości wyrażonych w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) – zawartych w traktatach. Funkcją i wartością tej kultury są minimalizowanie konfliktów między państwami członkowskimi, zagwarantowanie należytej wagi i znaczenia każdego państwa członkowskiego, zapewnienie wzajemnego powiązania najważniejszych aktorów procesu politycznego w ramach Unii i równości państw członkowskich, oddziaływanie w celu przywrócenia równowagi między poszczególnymi elementami władzy w przypadku ich naruszenia, ochrona wzajemnego zaufania w obrębie Unii i działanie na rzecz identyfikacji wspólnych jej interesów. Podstawowe wartości Unii zawarte są w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej. Stanowi on, że Unia opiera się na wartościach poszanowania godności ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawa, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne państwom członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn. Są to wartości wspólne także w tym znaczeniu, że należy je rozumieć jako wyraz jedności zasad i reguł prawnych obowiązujących we wszystkich państwach członkowskich. Obowiązywanie tych reguł oznacza zarazem konieczność ich przestrzegania zarówno w relacjach między państwami i Unią, jak i wewnątrz każdego państwa członkowskiego.
Jest to więc sytuacja, w której deficyt którejkolwiek wartości w jakimkolwiek państwie członkowskim – na przykład w zakresie rządów prawa – negatywnie wpływa na istotę Unii jako wspólnotę prawa. Unia zobowiązana jest do działań, które realizować mają dwa cele: rozwijanie treści każdej ze wskazanej wartości oraz skuteczne przeciwstawianie się próbom ich dyskredytacji. Służą temu mechanizmy chroniące wspólne wartości unijne, zawarte zarówno w systemie prawa poszczególnych państwa, jak i w systemie prawa europejskiego. Celem Unii jest bowiem promowanie wskazanych wyżej wartości (art. 3 TUE). Oznacza to zobowiązanie z jednej strony do aktywnego działania na rzecz promowania wartości, z drugiej zaś do powstrzymywania się od wszelkich działań, które osłabiałyby możliwość realizacji celu. Oznacza to także – ze względu na wiarygodność samej Unii – zobowiązanie poszczególnych państw członkowskich do rozwijania i wzmacniania własnych porządków prawnych, politycznych i społecznych na gruncie wskazanych wartości. To zobowiązanie nabiera szczególnego znaczenia w sytuacji widocznych, coraz poważniejszych procesów erozji wartości i zasad Unii, które są zarówno przyczynami, jak i objawami kryzysów zagrażających nie tylko rozwojowi, ale wręcz istnieniu Unii Europejskiej.
Źródło zdjęcia: Tło zdjęcie utworzone przez pressfoto – pl.freepik.com
Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.